معرفی فیپا و شابک و نحوه اخذ آنها

فیپا چیست؟

اگر به دنبال سوال فیپا چیست هستید لازم است بدانید که فیپا یا فهرست نویسی پیش از انتشار مجموعه اطلاعاتی است که در صفحه حقیقی یا حقوقی شناسنامه هر کتاب و به صورت فهرستی درج می شود. همچنین در زمینه تعریف کلمه فیپا گفته می شود، فیپا مجموعه اطلاعات کتابشناختی یک کتاب می باشد که می توان به وسیله آن کتاب ها را براساس ضوابط و استانداردهای بین المللی قبل از چاپ و انتشارشان شناسایی و بازیابی نمود.

استفاده از فیپا برای اولین بار و به طور غیر رسمی در سال ۱۸۷۰ میلادی توسط کتابداری های آمریکا پیشنهاد شد؛ اما طولی نکشید که این طرح توسط کتابخانه کنگره آمریکا در سال ۱۹۰۱ به طور رسمی به ثبت رسید و مورد استفاده ناشران قرار گرفت. لازم به ذکر است که در تبدیل پایان نامه به کتاب نیز فیپا و شابک اخذ خواهد شد.

با استقبال ناشران و کتابخانه های آمریکا از این طرح به تدریج استفاده از فهرست نویسی پیش از انتشار کتاب ها در این کشور گسترش یافت، به طوری که این طرح با مزایای فوق العاده خود خیلی زود توجه ناشران و کتابخانه های سایر کشورها را نیز به خود جلب کرد و لذا در پی این اتفاق امروزه در اغلب کشورها از این طرح در چاپ و انتشار انواع کتاب ها استفاده می شود.

استفاده از فیپا در صفحه حقیقی یا حقوقی شناسنامه کتاب می تواند مزایای فراوانی در شناخت اطلاعات مهم کتاب داشته باشد که از جمله این مزایا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سرعت بازیابی منابع کتابخانه ها
• یکدستی، هماهنگی در فهرست نویسی و سازماندهی اطلاعات کتاب های موجود در هر کشور
• تسهیل در روند فهرست نویسی های انجام شده توسط کتابداران کتابخانه ها
• جلوگیری از انجام کارهای تکراری و بیهوده همچون نوشتن اطلاعات حقیقی و حقوقی کتاب ها به تفکیک در کتابخانه ها
• اطمینان از صحت و درستی اطلاعات کتابشناختی کتاب ها
• صرفه جویی در هزینه ها، نیروی انسانی، زمان و مکان
• اشتراک گذاری اطلاعات کتابشناختی کتاب ها در سطوح ملی و بین المللی

پیشنهاد ویژه: چاپ مقاله

معرفی شابک

همانطور که می دانید برای چاپ و توزیع هر نوع کتاب به یک سری مجوزهای رسمی نیاز است که باید پیش از هرگونه اقدام در زمینه چاپ کتاب این مجوزها را از مراجع مربوطه آن دریافت کرد. شماره شابک یکی از مهم ترین مجوزهایی است که از طرف خانه کتاب صادر می شود و لازم است پیش از چاپ کتاب نسبت به دریافت آن اقداماتی را انجام داد؛ اما در برخی مواقع انتشاراتی ها یک سری شماره شابک را از خانه کتاب می گیرند تا از آن ها در چاپ و نشر کتاب های خود استفاده کنند، بنابراین اگر مراحل درخواست شابک و دریافت شابک کتاب خود را به انتشاراتی ها بسپارید، دیگر نیازی نیست که خودتان در این زمینه اقدامی داشته باشید.

شماره شابک یک کد سیزده رقمی است که به صورت سیستماتیک و در سطح بین الملل انجام می شود. هر گروه از اعداد این کد معنا و مفهوم خاصی دارند، به عنوان مثال گروهی بیانگر موقعیت جغرافیایی چاپ کتاب می باشند و گروهی دیگر زبان و فرهنگ کتاب را نشان می دهند. به این ترتیب با استفاده از شماره شابک می توان اطلاعات دقیقی از یک کتاب را به دست آورد.

از کد سیزده رقمی شابک در موارد گوناگونی از مراحل چاپ کتاب می توان استفاده کرد، در واقع این کد کاربردهای مختلفی دارد که از جمله این کاربردها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کد سیزده رقمی شابک نوعی شناسنامه برای کتاب محسوب می شود که معمولا از آن برای اخذ سایر مجوزهای کتاب همچون اخذ مجوز فیپا استفاده می کنند.
• با استفاده از این کد می توان تمام حقوق مادی و معنوی اثر را برای نویسنده به ثبت رساند.
• براساس این کد می توان اطلاعات دقیقی از محل چاپ کتاب، زبان و فرهنگ محلی که کتاب در آن به چاپ رسیده، نام ناشر، نویسنده، انتشارات و … کسب نمود.
• از این کد همچنین به منظور ثبت کتاب ها در کتابخانه های ملی و بین المللی استفاده می شود.
• از شماره شابک در خصوص کنترل خودکار موجودی انبارهای کتاب نیز می توان استفاده کرد.

پیشنهاد مطالعه: فرایند نشر و چاپ کتاب چیست؟

سخن آخر

بنابراین به طور کلی در جواب به سوال فیپا و شابک چیست می توان گفت که مجوز فیپا و شماره سیزده رقمی شابک سندی است که مالکیت نویسنده را  بر کتاب نشان می دهند و همچنین به وسیله این دو مجوز می توان اطلاعات دقیقی را در خصوص شناسنامه کتاب ها به دست آورد یا اطلاعات آن ها را بدین وسیله بازیابی نمود. دریافت مجوز فیپا و دریافت شابک دو اصل مهم در زمینه چاپ و نشر انواع مختلف کتاب ها می باشند که باید پیش از شروع مراحل چاپ و نشر نسبت به دریافت آن ها اقداماتی انجام شود.

جهت دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان ما در موسسه چاپ مقاله و کتاب آونگ دانش تماس بگیرید.